Maoni yaliyoonyeshwa katika blogu hii ni yale ya mwandishi. Hazionyeshi maoni au maoni ya IRM. Washirika wanahimizwa kuwasilisha blogu kwa IRM kwa uchapishaji.

###

Dunia inatambua athari za mabadiliko ya tabianchi na hasa athari zake kwa jamii zilizo katika mazingira magumu. Kwa watu wengi wa asili, mabadiliko ya hali ya hewa sio kitu kipya, ni sehemu ya maisha yao ya kila siku.

Nimekuwa nikiangalia uhusiano huu kati ya miundombinu, uzoefu wa jumuiya ya haki za binadamu, na ujuzi wa jadi na sera za ulinzi wa vyombo vya kimataifa kama vile Umoja wa Mataifa, Benki ya Dunia (WB), Shirika la Fedha la Kimataifa (IFC), na Mfuko wa Hali ya Hewa ya Kijani (GCF).

Iwe ninakutana na kiongozi wa jamii au Mkuu wa Nchi, ninaendelea kupigwa na wazo lile lile: Mpaka tutambue thamani ya elimu hii, ya michango ya wazawa katika kupambana na mabadiliko ya hali ya hewa na uharibifu wa mazingira, hatusimami nafasi. Kimsingi, hili ni suala la haki - ya haki ya hali ya hewa. Kuwa na sauti moja ya asili kwenye jopo, katika kikundi cha kazi, au kwenye meza ya mazungumzo haitoshi; badala yake, Wazawa lazima wawe watoa maamuzi.

Ili kuhakikisha ufumbuzi wa hali ya hewa ni jumuishi na ufanisi, lazima tuzingatie chini ya hatua nne za kuelewa na kutumia maarifa ya jadi ya watu wa asili kama ufunguo wa kusaidia sio tu watu wa asili duniani, lakini binadamu wote, kukabiliana na kupunguza mabadiliko ya hali ya hewa.

1. Tambua sababu za athari za haki za binadamu kwa jamii zilizoathiriwa na mradi

Nishati ya upepo na jua ni muhimu kwa ulimwengu kufikia uzalishaji wa sifuri duniani katika kupambana na mabadiliko ya hali ya hewa na kuendeleza maendeleo endelevu. Walakini, pia wanakabiliwa na kuongezeka kwa hatari za kisheria, kifedha, kiutendaji, na sifa zinazotokana na athari mbaya za haki za binadamu kwa jamii zilizoathiriwa na mradi, zinazosababishwa na:

• Upatikanaji wa ardhi bila idhini ya bure, ya awali na ya habari (FPIC) (kama haki ya Watu wa Asili na mazoezi bora na / au mahitaji ya kisheria ya ndani kwa jamii nyingine za mitaa) na mashauriano ya maana na Watu wa Asili na jamii nyingine za mitaa.
• Uhamisho wa kimwili na / au kiuchumi wa Watu wa Asili na jamii nyingine za mitaa bila fidia ya haki na ya kutosha.
• Kupoteza utamaduni na mila pamoja na athari kwa mshikamano wa jamii na utambulisho wa watu wa asili au wachache kupitia kuingiliwa au kuharibiwa kwa maeneo matakatifu, misingi ya mazishi, na maeneo yenye umuhimu wa kitamaduni.
• Vitisho, vitisho na vurugu dhidi ya watetezi wa haki za binadamu.
• Athari za haki za kazi na vitisho kwa afya na usalama wa jamii.

2. Kufanya mashauriano shirikishi kwa kubuni na kutekeleza taratibu za malalamiko ili kutoa tiba bora

Ushirikiano na wadau mbalimbali ni muhimu katika kukamilisha tathmini ya vihatarishi sio tu kwa kukusanya taarifa muhimu kuhusu udhaifu, uwezo, mahitaji, maarifa yaliyopo, na mazoea ya usimamizi wa vihatarishi lakini pia kwa kupata imani ya watumiaji juu ya ubora wa matokeo.

Hata hivyo, michakato hiyo haijumuishi mashauriano na ushirikiano sahihi na jamii, wala haijumuishi ujuzi na mazoea ya asili. Tathmini nyingi za kiasi zinazingatia tu modeli ya hatari bila ufahamu juu ya mali zilizo wazi na uharibifu unaoweza kutokea na hasara, kama vile kesi ya tathmini ya kiasi cha upepo na mradi wa jua.

Nini kifanyike kuhakikisha sauti za wazawa haziachwi?

• Ushauri wa maana: Epuka kutumia shinikizo lolote kwa jamii; kutoa taarifa za kina, sahihi, kamili, na zinazopatikana kuhusu mradi kwa wanajamii wote (upeo, ratiba, athari, faida, taratibu za malalamiko, tiba); kuhakikisha upatikanaji wa vyanzo huru vya habari, msaada wa kiufundi, na ushauri; kuruhusu majadiliano ya iterative; kurekebisha mapendekezo kulingana na maoni ya jamii; na kuheshimu maamuzi ya jamii, ikiwa ni pamoja na wakati jamii zinasema "hapana."
• Utekelezaji: Kutekeleza makubaliano (ikiwa ni pamoja na tiba zozote zilizokubaliwa), na kuanzisha michakato shirikishi ya mazungumzo yanayoendelea, ufuatiliaji na utatuzi wa migogoro, na mifumo madhubuti ya malalamiko.

3. Unda miongozo ya ushirikishwaji wa jamii

Wakati wa kushirikiana na jumuiya za mitaa, ni muhimu kupitisha na kutekeleza sera ya ushiriki wa jamii kujitolea kwa Idhini ya Bure, Kabla, na Habari (FPIC).  Jamii za mitaa zina jukumu muhimu katika kuamua mzunguko wa maisha ya mradi, iwe isiyo rasmi au rasmi. Ushiriki wa mapema na mazungumzo ya mara kwa mara na Watu wa Asili ni muhimu kuelewa masuala ya jamii, kutambua na kuheshimu haki halali za umiliki, na kutambua umuhimu wa kitamaduni wa eneo la mradi kutoka kwa Watu wa Asili na jamii za kimila.

Aina zote na viwango vya ushiriki wa jamii na nyaraka zinazohusiana zinapaswa kuwa:

• Wazi kwa wanachama wote wa jamii iliyoathirika, ikiwa ni pamoja na wanawake (na sio tu wawakilishi rasmi)
• Uwazi kuhusu nia na maendeleo yake
• Inapatikana (muundo na istilahi)
• Kutokuwa na ubaguzi katika suala la rangi, jinsia, umri, kipato, lugha, kusoma na kuandika, au ulemavu
• Inafaa kiutamaduni, nyeti kijinsia, na muktadha-nyeti
• Katika lugha (s) inayoeleweka na jamii na kuthibitishwa na jamii
• Kuheshimu usiri baina ya jamii wakati wa kushiriki habari na nyaraka
• Kinga ya orodha ya siri ya mahudhurio ya jamii ili kuhakikisha wanachama hawawekwi hatarini
• Hufanywa kwa njia ambazo hutoa muda wa kutosha kwa ajili ya maandalizi na majadiliano ya jamii yenye maana
• Kuzingatia waziwazi maoni yote, maamuzi, na haki ya jamii ya kusema "hapana"
• Huru dhidi ya kulipiza kisasi katika kesi za kutokubaliana au kupinga

4. Kuanzisha na kutekeleza mifumo madhubuti ya malalamiko ya haki za binadamu ngazi ya utendaji

Kama sehemu ya njia pana ya mazingira ya tiba, mifumo ya malalamiko ya kiwango cha uendeshaji hutoa njia muhimu kwa watu binafsi na jamii zilizoathiriwa na mradi, na wawakilishi wao, kupaza sauti na malalamiko na kutumika kama kitanzi muhimu cha maoni katika Bidii ya Haki za Binadamu (HRDD).

Utaratibu wa malalamiko ya kampuni unapaswa kuendana na vigezo vya ufanisi vya UNGPs na kuwa1:

• Halali, kuthibitishwa, na kuaminiwa na wale wanaoitumia
• Kupatikana kwa wote ambao imekusudiwa bila kujali rangi, jinsia, umri, mapato, lugha, kusoma, ulemavu, au upatikanaji wa teknolojia
• Inatabirika kwa mujibu wa utaratibu wake, nyakati za majibu, ufuatiliaji, na michakato ya rufaa
• Usawa na kuhakikisha kuwa vyama vya wafanyabiashara vinapata habari, ushauri wa wataalam, na msaada
• Uwazi kuhusu kazi na maendeleo yake
• Haki zinazoendana na haki za binadamu zinazotambulika kimataifa
• Siri kuhakikisha kutokujulikana kwa walalamikaji
• Chanzo cha kujifunza kuendelea
• Iliyoundwa na kufuatiliwa kwa kushauriana na wote ambao imekusudiwa, kupitisha njia ya chini badala ya njia ya juu-chini
• Inafaa kiutamaduni, nyeti kijinsia, na muktadha-nyeti, na muktadha-nyeti, na, ambapo inafaa, kuingiza mifumo ya haki ya jadi ya Watu wa Asili wanaohusika

Hitimisho: Bila ujuzi wa jadi wa watu wa asili, na bila ushiriki wa Watu wa Asili katika kufanya maamuzi, hatuwezi kutoa na kutekeleza ufumbuzi wa hali ya hewa jumuishi

Maarifa ya jadi ya watu wa asili ni ufunguo wa kusaidia sio tu watu wa asili duniani, lakini binadamu wote, kukabiliana na kupunguza mabadiliko ya hali ya hewa.

Watu wa asili wamekuwa wakizoea mabadiliko ya hali ya hewa na hali kwa vizazi vingi, na ujuzi wa asili kwa kawaida huanzishwa kwa uchunguzi wa moja kwa moja na mwingiliano na ulimwengu wa asili kwa muda mrefu. Imeunganishwa na ardhi, maji, hewa, na maisha yote, lugha, kiroho, maadili, na uhuru.

Mada za kawaida za kile kinachotambuliwa kutoka kwa kupelekwa kwa mradi wa upepo na jua ni msingi wa kile kinachohitajika ili kuendeleza mwongozo na kuongeza uwezo katika masuala mbalimbali katika ngazi mbalimbali za serikali, serikali ya asili, wadau, na umma kwa ujumla na kuwawezesha kutekeleza jukumu lao katika kujenga ustahimilivu.

Ili kupeleka vizuri miradi ya upepo na jua, mifumo ya malalamiko ya kiwango cha uendeshaji inahitaji:

• Kufanya mafunzo ili kujenga uwezo wa kubuni na kusimamia ushirikiano na mashauriano na serikali za asili na zisizo za asili na jamii; Uwezo unahitajika serikalini na sekta binafsi.
• Kuendeleza jumuiya ya ushirikiano wa mazoezi kati ya vyama vya kitaaluma, na kati ya vyama vya kitaaluma na Watu wa Asili.
• Kubuni mipango ya fedha kulingana na mashauriano yaliyopangwa juu ya udhaifu, hatari, uwezo, na mahitaji katika ngazi ya mitaa.

Ingawa kuna baadhi ya kamati na vikundi vya kazi vilivyoundwa kupitia programu mbalimbali zinazoruhusu mawasiliano na wawakilishi wa ngazi za mitaa, kwa sasa hakuna utaratibu uliopangwa na utaratibu wa pembejeo kutoka serikali za mitaa na wazawa juu ya mahitaji ya fedha za kipaumbele. Kuelewa na kukumbatia maarifa ya asili ya kuishi kwa maelewano na maumbile ni muhimu sio tu kwa kazi inayohitajika katika kujenga ustahimilivu wa jamii za asili lakini pia kwa mabadiliko ambayo tunahitaji kulinda watu na ustawi kwa vizazi vijavyo.

------

1 Umoja wa Mataifa, Mradi wa Uwajibikaji na Tiba wa OHCHR: Kukidhi vigezo vya ufanisi wa UNGPs (2021); Mkataba wa Kimataifa wa Umoja wa Mataifa, Kuelewa na kutekeleza usimamizi wa malalamiko ya haki za binadamu: Mwongozo wa biashara (2019); SOMO, Karatasi nzuri ya sera: Kuongoza mazoezi kutoka kwa sera za mifumo huru ya uwajibikaji (2021).

*Picha na ©Umoja wa Ulaya, 2021

###

Uzoefu wa Jayden Yoon kwa kiasi kikubwa umekuwa katika nyanja za mabadiliko ya hali ya hewa na haki za binadamu. Anafanya kazi kama Meneja Mwandamizi wa Hifadhi ya Mazingira na Jamii na hivi karibuni amekamilika GCF"Mafunzo ya msingi ya mtandaoni juu ya Utaratibu wa Redress ya Malalamiko. Alikuwa Afisa wa zamani wa Jeshi la Korea kwa miaka 12 na kisha akahamia katika shirika lisilo la kiserikali la Haki za Binadamu la Uswisi kama Mkurugenzi wa Mipango Mkakati kwa miaka kadhaa. Ana historia kubwa katika kufanya operesheni za kupambana na biashara haramu na utumwa wa kisasa katika nchi karibu 20.